UAM ZAKŁAD  FRAZEOLOGII   I   KULTURY  JĘZYKA  POLSKIEGO Instytut Filologii Polskiej
Collegium Maius
ul. Fredry 10
61-701 Poznań


aktualizacja: 26.02.2024 r.
    
Aktualności


Poznań, 22 lutego 2024 r.

 

Szanowni Państwo!

 

Istnieją – także w naukowym ujęciu – takie repetycje, które oryginalnie łączą stabilność i analityczną żarliwość. Powtarzalne zdarzenia mogą być bowiem oznaką (rodzącej się) tradycji, a dociekliwość i entuzjazm badawczy służą w tym kontekście każdorazowemu poszerzaniu perspektywy. Jeśli jeszcze aktywność taka wiąże się ze wspólnotą entuzjastów, to najpewniej każde kolejne spotkanie zapowiada cenne odkrycia. Jednym z wyraźniejszych przykładów tego typu działań jest cykl konferencji od lat organizowanych przez Zakład Frazeologii i Kultury Języka Polskiego oraz Pracownię Leksykograficzną UAM – „Kultura Komunikacji Językowej”.

 

Organizatorzy cyklu mają zaszczyt po raz ósmy zwrócić się do Państwa z zaproszeniem do udziału w naukowym spotkaniu, które tym razem zawdzięcza temat główny wybitnemu badaczowi, założycielowi Zakładu i Pracowni, a także Mistrzowi wielu osób z (nie tylko) poznańskiego środowiska językoznawczego. Na tę okoliczność tegoroczna konferencja otrzymała tytuł:

 

Kultura komunikacji językowej – powtarzalność i innowacyjność.

Konferencja dedykowana pamięci Profesora Stanisława Bąby w 10. rocznicę śmierci

 

 

Pragniemy zaprosić Państwa do wspólnej dyskusji o zagadnieniach, które odnoszą się do szeroko rozumianej repetytywności: z jednej strony dlatego, że są próbą uporządkowania różnorodnych zjawisk językowych, dostrzeżenia motywacji powtórzeń i przetworzeń, a może i próbą wartościowania tego, co tekstowo stabilne, a z drugiej strony – z uwagi na relatywność modelowania, na próby innowacyjnego oddalania się od wzorca, który wcale nie musi ulegać zatarciu czy unieważnieniu. Nowe technologie, cyfrowe środowiska badań językoznawczych, niesłabnąca awangardowość potoczności, ale też literatury (we wszystkich jej odmianach), to tylko niektóre czynniki pobudzające refleksję nad powtarzalnością i innowacyjnością w komunikacji językowej. Wszystkie te ujęcia korespondują z badaniami, które prowadził Profesor Stanisław Bąba, warto więc o tym mówić w kontekście minionej dekady, a może właśnie w odniesieniu do wybranych prac Profesora.

Z satysfakcją podkreślamy, że partnerem przy organizacji tegorocznej konferencji jest Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego – Oddział w Poznaniu. Jesteśmy przekonani, że współpraca ze społecznością, której przez wiele lat przewodniczył Profesor będzie dodatkowym walorem tej naszej naukowej repetycji z wyraźnym innowacyjnym akcentem.

 

Proponujemy kilka tematów podstawowych, mając nadzieję, że przyjmą  Państwo ten wykaz jako źródło inspiracji:

- rozumienie normy językowej w codziennej praktyce komunikacyjnej

- powtarzalność zjawisk językowych a procesy standaryzacji języka i jego norma

- innowacyjne mechanizmy kodyfikacji normy językowej – od powtarzalności metanormotwórczej ku nowym możliwościom korpusologicznym

- redundancja procesów standaryzacji języka – innowacyjność czy typowa powtarzalność

- sztuczna inteligencja a powtarzalność i innowacyjność języka i jego normy

- humanistyczne narzędzia cyfrowe w procesie kodyfikacji języka

- funkcje spetryfikowanych połączeń wyrazowych w komunikacji językowej – powtarzalność czy innowacyjność

- humanistyczne narzędzia cyfrowe w wykrywaniu powtarzalnych struktur język – od bigramów do frazeologizmów i przysłów

- frazeologizmy i przysłowia w różnych stylach językowych

- komponent kulturowy i narodowy w jednostkach frazeologicznych

- frazeologia i najnowsze badania psycholingwistyki

- frazeologia w powiązaniu z językoznawstwem, kulturoznawstwem i etnolingwistyką

- grzecznościowe akty mowy w perspektywie pokoleniowej

- (nie)powtarzalność w języku tekstów literackich.

 

Tradycję konferencyjną współtworzy również miejsce. Wobec tego – znów w poetyce pożądanych powtórzeń – podkreślamy, że nasza konferencja odbędzie się w pałacu w Będlewie (w Ośrodku Konferencyjnym Instytutu Matematycznego PAN – https://www.palacbedlewo.pl/) w dniach 20–22 maja 2024 r.

Będziemy zaszczyceni, jeśli Państwo zechcą przybyć do tej malowniczej podpoznańskiej wsi, gdzie zagwarantujemy odpowiednie warunki prowadzenia obrad: transport, zakwaterowanie, posiłki, dobrze wyposażone sale oraz niepowtarzalne otoczenie pałacu (sprzyjające dyskusjom, spacerom i rozmowom przy ognisku). Uprzejmie przy tym informujemy, że wszystko to zapewnimy dzięki opłacie konferencyjnej w wysokości 950 złotych. Nadmieniamy, że ze względów organizacyjnych opłata konferencyjna jest stała, niezależnie od ewentualnego krótszego Państwa pobytu w Będlewie. Nie przewidujemy też obrad w trybie hybrydowym.

Gorąco zachęcamy do przesyłania zgłoszeń (z tytułem referatu) do 22 marca 2024 r. pod adresem sekretarzy naukowych konferencji: Olgi Pankalli (olga.pankalla@amu.edu.pl) lub Mateusza Rybarskiego (mateusz.rybarski@amu.edu.pl).

Szczegółowe informacje przekażemy w późniejszym terminie tym
z Państwa, którzy zechcą uczestniczyć w organizowanym przez nas spotkaniu naukowym.

 

Z wyrazami szacunku

 

prof. dr hab. Małgorzata Witaszek-Samborska    

prof. dr hab. Anna Piotrowicz-Krenc                                                                      

prof. UAM dr hab. Krzysztof Skibski          

/komitet naukowy konferencji/                                                   mgr Olga Pankalla

mgr Mateusz Rybarski

                                                                                                       /sekretarze naukowi konferencji/




Archiwum zebrań naukowych dostępne jest tutaj.



Nowości wydawnicze

Ewelina Woźniak-Wrzesińska

Dwie twarze humanistyki. Rozproszenie a spójność – terminy i pojęcia, t. 1.
Wydawnictwo RYS, Poznań 2022, ss. 246
[dostęp online: http://dx.doi.org/10.48226/978-83-66666-87-0]


Dwie twarze humanistyki. Rozproszenie a spójność – terminy i pojęcia, t. 2: Dodatki analityczne
Wydawnictwo RYS, Poznań 2022, ss. 230
[dostęp online: http://dx.doi.org/10.48226/978-83-67287-09-8]

Recenzowana publikacja stanowi nowatorskie ujęcie oryginalnego problemu badawczego. Wypełnia lukę w badaniach nad terminologią humanistyczną, nad którą – jak pisze autorka – „raczej się teoretyzuje” i marginalnie traktuje w pracach terminoznawczych z racji też wcześniejszych głosów „(...) o niemożliwości badań czy kodyfikacji terminów humanistycznych z powodu ich niejednoznaczności czy metaforyczności (...)”. Jest to również  według mnie  monografia ważna społecznie, głos w dyskusji nie tylko na temat kondycji nauk humanistycznych, roli humanistów we współczesnym świecie, ale też szerzej: refleksja nad prawno-instytucjonalnym porządkiem dziedzin i dyscyplin naukowych w ogóle.
prof. dr hab. Małgorzata Święcicka

Dysertacja Eweliny Woźniak-Wrzesińskiej zasługuje na uznanie nie tylko ze względu na oryginalność i ambitny charakter zamysłu badawczego, lecz także – a właściwie przede wszystkim – dlatego, że projekt Autorki, zrealizowany w sposób konsekwentny, spójny i efektowny, przyniósł istotne poznawczo rezultaty. Praca wnosi niewątpliwie nowy wkład do badań terminoznawczych, które Autorka (skądinąd nie bez racji) ocenia dość surowo, dostrzegając wielość istniejących studiów, a kwestionując ich bogactwo, rozumiane jako „konsekwentnie usystematyzowana różnorodność”.
dr hab. Anna Kozłowska, prof. UKSW
Małgorzata Klauze
Słownictwo Miłośników psów
Wydawnictwo RYS, Poznań 2022, ss. 354

Książka poświęcona jest analizie jednego ze środowiskowych wariantów języka, jaki stanowi socjolekt miłośników psów. Przedmiotem mojego zainteresowania uczyniłam język (słownictwo i frazeologię) pasjonatów psów. Na zasób leksykalny będący tematem monografii złożyły się jednostki leksykalne związane ze specyfiką życia osób posiadających psy, pasjonujących się nimi (kwestiami tresury, zdrowia, pielęgnacji, psychologii itd. – a więc także trenerów, profesjonalnych wystawców, behawiorystów), traktujących czworonogi w sposób wyjątkowy. Zbadane zostało słownictwo wyróżniające się na tle polszczyzny ogólnej. [...]
Portale internetowe skupiające pasjonatów danej dziedziny są niezwykle cennym obszarem badań nad komunikacją językową. Specyfika tego medium pozwala nie tylko na szybką wymianę informacji, ale również decyduje o jakości komunikacji. W opisie odmiany środowiskowej stanowiącej przedmiot niniejszej monografii źródłem materiału językowego są portale internetowe skupiające miłośników psów. Na analizowany materiał składają się wypowiedzi i dialogi prowadzone przez odwiedzających portale i fora internetowe oraz treści zamieszczane przez administratorów witryn. Badany materiał językowy pochodzi zarówno z ogólnych portali internetowych, jak i forów tworzących fankluby danych ras psów lub serwisy tematyczne, np. poruszające kwestie pielęgnacji, zdrowia lub tresury, czyli portale skupiające nie tylko pasjonatów amatorów, ale także fachowców (weterynarzy, trenerów, behawiorystów, wystawców itd.). Za względnie stabilne jednostki leksykalne uznałam te wyrazy i związki wyrazowe (dyferencyjne w stosunku do języka ogólnego), które w badanym materiale pojawiły się co najmniej pięciokrotnie. Warto podkreślić, że niewielka część leksemów tworzących socjolekt pasjonatów psów funkcjonuje także w języku ogólnym lub pochodzi z innych dziedzin. Niektóre wyrazy należą do potocznej warstwy słownictwa. Dlatego kolejnym celem moich badań było stworzenie genetycznej klasyfikacji leksyki i ustalenie, które jednostki leksykalne przejęte zostały z innych źródeł (zapożyczenia wewnętrzne, zewnętrzne), a które utworzono już na gruncie omawianego socjolektu. Analiza materiału leksykalnego pozwala również wysunąć hipotezę, że do słownictwa środowiska miłośników psów mogą przenikać także bardziej oficjalne warianty słownictwa, np. leksyka profesjonalnych hodowców, wystawców, groomerów itd.
fragment ze Wstępu
Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej Artystyczny potencjał frazeologii

pod redakcją
G. Dziamskiej-Lenart, J. Liberka, K. Skibskiego
Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2021


Gabriela Dziamska-Lenart, Jarosław Liberek, Krzysztof Skibski
Słowo wstępne


Wojciech Chlebda
Tekstowe paradygmaty przysłów w nowszej publicystyce polskiej

Jolanta Ignatowicz-Skowrońska
Literackie aktualizacje zwrotu wypiekać komuś oczy

Iwona Kosek
O pewnym typie modyfikacji frazeologicznych we współczesnej prozie

Anna Pajdzińska
Święta krowa z szewską pasją (frazeologizmy w utworach dla dzieci)

Magdalena Puda-Blokesz
Tradycja w nowoczesnym komunikacie, czyli o mitologizmach frazeologicznych w memach internetowych

Krzysztof Skibski
Frazeologizmy rozproszone w pętli – potencjał współczesnego wiersza wolnego

Jadwiga Tarsa
Frazeologizmy w internetowych grach werbalno-wizualnych

Anna Tyrpa
Inkrustowanie tekstu literackiego cudzymi słowami


Gabriela Dziamska-Lenart, Ewelina Woźniak-Wrzesińska,
Zuzana Obertová, Magdalena Zakrzewska-Verdugo, Jan Zgrzywa


Słownik frazeologiczny z ćwiczeniami
dla uczących się języka polskiego jako obcego


[dostęp online]


Wydawnictwo RYS
Poznań 2021


Słownik nasz przedstawia w układzie tematycznym bogaty zbiór frazeologizmów współcześnie używanych w języku polskim. Tematyczny układ haseł został opracowany z uwzględnieniem programów nauczania języka polskiego dla obcokrajowców. Dzięki tematycznemu uporządkowaniu słownictwa w wyodrębnionych grupach zostały zgromadzone w bliskim sąsiedztwie frazeologizmy powiązane znaczeniowo. Układ taki  pozwala z jednej  strony ukazać bogactwo synonimicznych środków językowych w zasobie frazeologicznym, a z drugiej strony ułatwia użytkownikom, tworzącym własne  wypowiedzi, wybór połączeń  najbardziej odpowiednich do wyrażenia określonych treści. Inaczej mówiąc: dzięki układowi tematycznemu  odbiorca, szukając wybranego frazeologizmu, natrafia na całą grupę innych związków wyrazowych o podobnym znaczeniu, w rezultacie czego  niejako przy okazji  poszerza swój własny zasób frazeologiczny. 

fragment z Uwag wstępnych redaktorek
Jerzy Borowczyk
Krzysztof Skibski

Literackie gramatyki ciągłości i nadmiaru. Próba filologiczna

Wydawnictwo Universitas
Kraków 2021



Lektura w dialogu literaturoznawczo-językoznawczym pozwoliła nam zaproponować określony sposób analizy tekstów. W dużej mierze jest to fascynacja wolnością języka literatury – od jego wirtuozerskiej kondensacji w wierszu wolnym po szerokie pasaże w przestrzeni prozy. Zarazem jest tu urzeczenie niezawisłością czytelniczych, nie tylko analityczno-interpretacyjnych, gestów, które pozwalały nam doświadczać swobody (i ograniczeń) odbiorczego powtórzenia. Dokonaliśmy wyboru utworów poetyckich i prozatorskich w sposób, w jaki wybiera się fotografie. Z koniecznością dopowiadania tego, co wydarzyło się pomiędzy jednym ujęciem a innym. Nie ma ciągłości następstw, ale jest konsekwencja w myśleniu. Nie ma też odliczania, choć dominuje świadomość zdarzania się określonych zjawisk. Są to zjawiska tekstowe. Nie dążyliśmy do skonstruowania całości. Chcieliśmy poddać się filologicznej próbie, by docenić raz jeszcze (inaczej, wspólnie) artystyczną wolność literatury.



fragment opisu książki






Anna Surendra
Moda językowa na zapożyczenia angielskie w prasie kobiecej
Wydawnictwo Naukowe SILVA RERUM
Poznań 2019


Autorka dołącza do grona lingwistów leksykologów i leksykografów zainteresowanych zjawiskami zachodzącymi w określonych sferach leksyki współczesnej polszczyzny. Buduje własną wersję koncepcyjną opisu anglicyzmów na przykładzie ośmiu wybranych tytułów polskiej prasy kobiecej, wpisując się twórczo w obszar badań swych mistrzów.
Autorce udaje się w zwartym wywodzie przedstawić zarówno zjawisko mody językowej, jak i dominacji amerykańskiej kultury i języka angielskiego w wersji amerykańskiej we współczesnym świecie oraz ich przyczyny. Interesująco i z uwzględnieniem różnych punktów widzenia ukazane zostały też rozważania na temat mody odzieżowej w kontekście kulturowym, socjologicznym, psychologicznym i estetycznym, a także dyskursu związanego z tym zjawiskiem. Cennym uzupełnieniem pracy jest dwuczęściowy słownik zapożyczeń angielskich w wybranej prasie kobiecej z lat 2013–2015, mający szczególną wartość dla leksykografii.
Autorka podkreśla, że język czasopism kobiecych, wbrew ambicjom piszących w nich dziennikarzy, prowadzi do banalizacji i zubożenia polszczyzny w jej odmianach medialnych, ale też jej słownictwa ogólnego. Ta publikacja jest ważnym działaniem w kierunku uwrażliwienia Polaków na istniejący problem i może służyć jako pomoc w krzewieniu kultury języka polskiego, zarówno wśród dziennikarzy, jak i czytelników prasy (nie tylko kobiecej).


fragment recenzji prof. UMCS dr hab. Anny Dunin-Dudkowskiej
Kultura komunikacji językowej 6.
Kultura komunikacji w dydaktyce


pod redakcją
A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborskiej, K. Skibskiego
Wydawnictwo Nauka i Innowacje
Poznań 2020



Kultura komunikacji w teorii i praktyce dydaktycznej jest podstawowym zagadnieniem tej książki. Autorzy odnoszą się do kwestii kształcenia kompleksowo – od formułowania ogólnych tez, sądów i postulatów, które mają inicjować nowe badania, ale też wywoływać zdecydowaną reakcję instytucji odpowiedzialnych za edukację, przez analizy przykładów (zjawisk językowych występujących w konkretnych praktykach edukacyjnych – tendencji i zagrożeń w tym zakresie) oraz omówienia nowych narzędzi cyfrowych usprawniających i zmieniających procesy dydaktyczne, po rozważania nad wielokulturowością i funkcjonowaniem w wielobarwnym świecie rozmaitych języków, światopoglądów czy celów.


 fragment z Przedmowy Redaktorów 


Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Frazeologia w stylach i gatunkach mowy

pod redakcją
P. Flicińskiego, K. Skibskiego
Wydawnictwo Naukowe UAM
Poznań 2019

Piotr Fliciński, Krzysztof  Skibski, Słowo wstępne 


Wojciech Chlebda, Frazeologia gatunkowa a leksykografia przekładowa. Wybrane problemy i przykłady


Jolanta Ignatowicz-Skowrońska, Kwestie dyskusyjne w opisie leksykograficznym nowych związków frazeologicznych pochodzących z języka angielskiego


Gabriela Dziamska-Lenart, Frazeologia a terminologia. Uwagi na podstawie badań frazeograficznych


Alicja Nowakowska, Frazemy w nazwach imprez turystycznych (na podstawie katalogów biur podróży)


Ewa Młynarczyk, Frazeologia zapowiedzi internetowych (na przykładzie grupy frazemów z metaforą POLOWANIE)


Piotr Müldner-Nieckowski, Uwagi metodologiczne w sprawie badania frazeologii we współczesnej prozie polskiej


Anna Szyntor-Bykowska, Poezja słowa – o specjalizacji znaczeń frazeologicznych w utworach Heleny Raszki


Ewelina Woźniak-Wrzesińska

Słowa we mgle. Leksyka, terminy i pojęcia w tekstach współczesnej humanistyki wybrane zagadnienia
Wydawnictwo KUL
Lublin 2019




Spis treści

VADE MECUM
o przyczynie pracy i jej treści

I. SILVA RERUM
o języku nauki, języku naukowym i przemianach w sposobach naukowego opisu

II. GRATA NOVITAS
o pochodzeniu polskich studiów kulturoznawczych i o badaniach nad kulturą

III. CORPUS DELICTI
o podstawie materiałowej, cechach leksyki oraz o korpusach porównawczych

IV. AUDIATUR ET ALTERA PARS
o terminach, metaforach, mglistości pojęć i różnych rodzajach rozproszeń

V. COGITATIONIS POENAM NEMO PATITUR
o pojęciach, metaforach i zmianach w sposobie naukowego opisu raz jeszcze

VI. AD EXTREMUM
o dotychczasowych rozważaniach i wnioskach, jakie się nasuwają



ŹRÓDŁA
BIBLIOGRAFIA
SPIS TABEL, RYSUNKÓW I SCHEMATÓW
ROZWIĄZANIE SKRÓTÓW
ANEKS
INDEKS NAZWISK
Stulecie poznańskiej polonistyki (1919-2019)



t. 1: Okres międzywojenny i lata okupacji
red. B. Judkowiak, S. Wysłouch, S. Karolak, A. Piotrowicz Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”
Poznań 2018, ss. 384



t. 2: Językoznawstwo po roku 1945
red. A. Piotrowicz, S. Wysłouch, B. Judkowiak, S. Karolak Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”
Poznań 2018, ss. 430



t. 3: Nauka o literaturze po roku 1945
red. S. Wysłouch, B. Judkowiak, S. Karolak, A. Piotrowicz Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”
Poznań 2019, ss. 597





































































REDAKTORZY STRONY:
ZUZANNA PRZYBYSZ  2022 -
EWELINA WOŹNIAK-WRZESIŃSKA 2018 – 2022
PIOTR FLICIŃSKI 2006 – 2018

DEKLARACJA DOSTĘPNOŚCI


 Document made with Nvu